به گزارش تحریریه، در هفته های اخیر بیشتر ولسوالی های افغانستان به جولانگاه گروه مسلح طالبان تبدیل شده اند و این کشور جنگ زده اینک تقریبا به طور کامل به دامان طالبان سقوط کرده است. تصرف قندهار و هرات، دومین و سومین شهرهای بزرگ این کشور توسط طالبان در روزهای گذشته و سقوط روز شنبه مزار شریف، چهارمین شهر بزرگ افغانستان، همزمان با سقوط چند شهر مهم در اطراف کابل، با ورود طالبان به کابل و ارگ ریاست جمهوری، افغانستان را به طور کامل تحت سیطره طالبان قرار داد. 

آنچه که سقوط کابل و انتقال قدرت را در این کشور جنگ زده، مسجل کرده، فرار «محمد اشرف غنی» رئیس ‌جمهوری افغانستان از این کشور به مقصدی نامعلوم است که برخی آن را تاجیکستان و برخی دیگر ازبکستان می دانند؛ خبری که از سوی «عبدالله عبدالله» رقیب سیاسی دیرین غنی و رئیس کنونی شورای مصالحه ملی افغانستان هم تایید شد. عبدالله در پیامی تصویری خروج غنی از افغانستان را تایید و از او با نام «رئیس‌ جمهوری پیشین» یاد کرد و گفت که او ملت را تنها گذاشته است. او گفت، غنی نزد خداوند «محاسبه» و نزد مردم کشورش«قضاوت» خواهد شد.

بسیاری از مقامات افغانستان یکی از دلایل شکست نیروهای امنیتی به دست طالبان را توطئه های داخلی و همکاری های صورت گرفته با نیروهای طالبان ارزیابی می کنند. به عنوان نمونه «عطا محمدنور» رهبر جمعیت اسلامی افغانستان، ساعاتی پس از سقوط مزارشریف در بیانیه‌ای گفت: در یک توطئه بزرگ، سازمان‌یافته و ناجوانمردانه، تمامی امکانات حکومتی و نیروهای دولتی را به طالبان تسلیم کردند، این توطئه به حدی بود که می‌خواستند مارشال عبدالرشید دوستم و مرا هم به دام بیندازند که موفق نشدند.

گزارش‌های رسیده از افغانستان حکایت از تسلیم شدن سربازان ارتش این کشور دارد. بسیاری از سربازان و واحدهای نظامی بدون مقاومت جدی سلاح‌های خود را تحویل داده یا اقدام به فرار کرده‌اند. گفته می‌شود که ده‌ها هزار نفر از سربازان ارتش افغانستان طی هفته‌های گذشته از مقاومت در برابر حملات طالبان اجتناب ورزیده و سلاح‌های خود را بر زمین نهاده‌اند.

البته عمق فاجعه توطئه زمانی آشکار می شود که نیروهای طالبان بدون تشکیلات نظامی قوی آن هم با شمار نیروهای کمتر از هزار تن بدون هیچ مانعی اقدام به اشغال شهرهای مختلف این کشور می کنند. کارشناسان بر این باورند مسائلی چون هراس مردم، بی اعتمادی به نظام حاکم، نبود تشکیلات امنیتی و نظامی مقتدر و سازمان یافته، فساد ریشه دوانیده حکومتی و سیاست آمریکا در تنها گذاشتن متحدان خود از جمله دلایل این اشغال سریع هنگام بوده است.

در اینجا نقش سیاست خارجی آمریکا به ویژه در قبال افغانستان قابل تامل و بررسی است؛ کشوری که ادعا می کند هزینه ای بالغ بر دو هزار میلیارد دلار در جنگ افغانستان و برای آموزش ٣٠٠ هزار پلیس و سرباز افغانستانی و تجهیز آنها با سلاح‌های پیشرفته آمریکایی صرف کرده است!

از نگاه ناظران، اشغال دو دهه ای افغانستان با این هزینه هنگفت و زمان کافی برای توانمندسازی قوای نظامی این کشور برخلاف آنچه بایدن ادعا می کند، شکستی بیش نبوده است. طنز تلخ ماجرا آنجا است که نیروهای رسمی افغانستان حتی چند هفته از پس مقابله با نیروهای طالبان برنمی آیند.

به قول معروف یکجای کار می لنگد یا هدف شکست تروریسم، ایجاد ثبات و امنیت در افغانستان بوده که امریکا در این مسیر موفق عمل نکرده است یا اینکه هدف از این اشغالگری کاخ سفید و حضور دو دهه ای در افغانستان برای محدودسازی و کنترل کشورهایی چون ایران، روسیه و چین بوده که این موضوع نیز نتیجه ای در برنداشته است.

آمریکا بعد از 20 سال حضور، حتی برای اینکه پرسنل نظامی خود را از این وضعیت برهاند ناچار به اعزام پنج هزار نیروی نظامی به کابل شده است. پس دستاورد دو دهه حضور و صرف هزینه مالی و جانی در این کشور چه بوده است؟

در چنین شرایطی «مایکل روبین» پژوهشگر ارشد اندیشکده «امریکن انترپرایز» به بررسی رفتار و عملکرد بایدن در موضوع افغانستان برآمده و می نویسد که برای بایدن اهمیتی ندارد. او درباره نیروهای افغانستانی که زمانی دوش‌به‌دوش سربازان آمریکایی جنگیده بودند، گفت: «آنان باید بجنگند.»‌... پیروزی‌های امروز طالبان بیش از آن که حاصل قابلیت نظامی‌ آنان باشد، در سایه وضعیت موجود است. تصمیم بایدن به خالی کردن پشت دولت افغانستان همزمان با خروج نیروهای آمریکایی، نشانی از این است که راه‌آمدن با طالبان که حمایت کامل پاکستان را دارد، باثبات‌تر از تکیه به کاخ سفیدی است که بیشتر به فضای سیاسی واشنگتن اهمیت می‌دهد تا واقعیات در سرزمین‌های خارجی.

از نگاه پژوهشگر ارشد اندیشکده «امریکن انترپرایز»، همانند اقدام اوباما در خالی کردن نظامیان آمریکا از عراق که بعد ظهور داعش ناچار به گسیل مجدد نیرو به این کشور شد، این اتفاق ممکن است در افغانستان نیز تکرار شود چرا که در این فضای پرتنش فرصت برای ظهور و نقش آفرینی گروه های تروریستی هموار خواهد شد.

بنابراین بایدن با این تصمیم شتابزده و غیرمسوولانه نه تنها امنیت افغانستان را تضمین نکرد بلکه نبردهای خونبارتری را در این کشور آشوب زده بسترسازی کرده است؛ از این رو است که طی روزهای اخیر سناتورهای جمهوریخواه همچون «لیندسی گراهام» و «میچ مک کانل» در ردیف اول مخالفان سیاست خارجی آمریکا در افغانستان مقابل بایدن صف آرایی کرده اند به آن امید که از بروز رخدادهای وحشتناک تر و دامنه دارتر جلوگیری کنند.

پایان/